De insula Danubij

Post hec vero egressus dux Arpad de partibus illis, ubi nunc est castrum budrug et descendit iuxta danubium usque ad insulam magnam. Et castra metati sunt iuxta insulam, et dux arpad suique nobiles intrantes insulam, uisa fertilitate et ubertate illius loci, ac municionem aquarum danubij, dilexerunt locum ultra quam dici potest. Et constituerunt ut ducalis esset insula, et unusquisque nobilum personarum suam ibi haberet curiam et uillam. Statim dux arpad conductis artificibus percepit facere egregias domos ducales, et omnes equos suos longitudine dierum fatigatos ibi introductos pascere precepit. Et agasonibus suis magistrum prefecit quendam cumanum uirum prudentissimum, nomine sepel. Et propter sepel magistrum agasonum in ibi morantem, uocata est insula illa nomine sepel usque in hodiernum diem. Dux uero arpad et sui nobiles perma(n)serunt ibi cum famulis et famulabus suis pacifice et potenter, a mense aprilis usque ad mense(m) octobris. Et dimissis ibi uxoribus suis communi consilio ab insula exeuntes constituerunt ut ultra Danubium irent, et terram pannonie subiugarent. Et contra carinthinos bellum promouerent ac in marciam lombardie se uenire prepararent. Et antequam hoc fieret, mitterent exercitum contra glad ducem, qui dominium habebat a fluuio morus usque ad castrum horom ex cuius etiam progenie longo tempore descenderet ohtum, quem sunad interfecit. Ad hoc autem missi sunt zuardu et cadusa atque Boyta, qui cum accepta licentia equitarent, Tysciam in Kenesna transnauigauerunt et descensum fecerunt iuxta fluuium seztureg Et nemo aduersarius inuentus est eis, qui leuaret manus contra eos, quia timor eorum irruerat super omnes homines illius terre. Ex hinc egressi ad partes beguey peruenerunt, et ibi per duas ebdomadas permanserunt, donec omnes habitatores illius patrie a morisio usque ad fluuium temes sibi subiugauerunt, et filios eorum in obsides acceperunt. Deinde amoto exercitiu uenerunt uersus fluuium temes et castra metati sunt iuxta uadum arenarum. Et cum uellent transire amnem temes uenit obulam eis glad, a cuius progenie ohtum descendit, dux illius patrie cum magno exercitiu equitum et peditum, adiutorio cumanorum et bulgarorum atque blacorum. Altera autem die dum utraque acies interiacente fluuio temes ad inuicem nullatenus transire ualuisset.

Tunc zuardu inuinxit fratri suo caduse ut ut cum dimidia parte exercitus sui descenderet inferius. Et quodlibet modo posset transmeare pugnare contra hostes. Statim cadusa preceptis fratris suis obediens cum medietate exercitus equitans descendit inferius celerrimo cursu. Et sicut diuina gratia erat eis preuia: leuem habuit transitum. Et dum una pars exercitus hungarorum cum cadusa ultra esset, et dimidia pars cum zuard citra esset. Tunc hungarij tubas bellicas sonuerunt, et fluuium transnatando acriter pugnare ceperunt. Et quia deus sua gratia antecedebat hungaros, dedit eis uictoriam magnam, et inimici eorum cadebant ante eos, sicut manipuli post messores. Et in eodem bello mortuj sunt duo duces cumanorum, et tres kenezy bulgarorum. Et ipse glad dux eorum fuga lapsus euasit, sed omnis exercitus eius liquefacti tamquam cera a fecie ignis, in ore gladij consumti sunt. Tunc zuard et cadusa atque boyta adepta uictoria hinc egressi uenerunt uersus fines bulgarorum, et castra metati sunt iuxta fluuium ponoucea. Dux uero glad fuga lapsus ut supra diximus, propter timorem hungarorum castrum keuee ingressus est. Et tercio die zuardu et cadusa nec non boyta a quo genus brucsa descendit, ordinato exercitu contra castrum keuee pugnare ceperunt. Hoc cum glad dux eorum uidisset, missis legatis pacem ab eis petere cepit, et castrum sua sponte cum diuersis donis condonauit. Hinc euntes castrum ursoua ceperunt, et per mensem unum ibi habitauerunt et boytam cum tertia parte exercitus ac fillis incolarum in obsides positis ad ducem arpad remiserunt. Et insuper legatos suos miserunt, ut eis licentiam daret in greciam eundi, ut totam macedoniam sibi subiugarent, a danubio usque ad nigrum mare.

Nam mens hungarorum tunc tempore nichil aliud optabat, nisi occupare sibi terras, et subiugare nationes et bellico uti labore. Quia hungarij tunc tempore ita gaudebant de effusione humani sanguinis, sicut sanguisuga et nisi ita fecissent, tot bonas terras nosteris suis non dimisissent. Quid plura? Boyta et legati eorum ad ducem arpat peruenerunt, et res gestas sibi narrauerunt. Dux uero opus eorum conlaudauit, et zuardu ac caduse licentiam concessit liberam in greciam eundi, et terram preoccupandi sibi. Et boyte pro suo fidelissimo seruicio dedit terram magnam iuxta thysciam nomine torhus. Tunc legati zuard et fratris sui caduse accepta licentia letj ad dominos suos reuersi sunt.